تحصیلات یادگیری حقایق نیست، بلکه پرورش ذهن برای تفکر است.
یکی از مسائل مهمی که امروزه بیشتر افراد با آن درگیر هستند، مسائل مربوط به آسیب های ناشی از ضعف در تفکر است. آسیب هایی که منجر به زودباوری، پیروی از تبلیغات، ضعف تحلیل و قضاوت نادرست درباره نظرات و آراء دیگران و در نهایت اشتباه در تصمیم گیری می شود. به همین دلیل کسب مهارت های مربوط به تفکر همچون تفکر خلاق، نقادانه و حل مسئله برای حل مسائل پیچیده و حتی روزمره، رفع مشکلات زندگی شخصی و اجتماعی و حفظ سلامت افراد بسیار اهمیت دارد.
در بخش سر (Head) در روش 4H مهارتی به نام تفکر انتقادی (Critical thinking) وجود دارد که یکی از مهارت هایی است که می تواند ضامن پیشرفت افراد چه در زندگی اجتماعی و چه فردی آن ها شود. هر چه جامعه و یا سازمانی دارای افراد بیشتری با این نوع تفکر باشد، موفق تر خواهد بود. این نوع تفکر همواره در فلسفه مورد بحث بوده به طوریکه فیلسوفانی همچون سقراط و افلاطون از آن گفته اند. از دید فیلسوفانی همچون سقراط، افلاطون و ارسطو تفکر انتقادی توانایی سوال پرسیدن، آزمودن و تفکر درباره اندیشه ها و ارزش ها است. تفکر انتقادی یک مهارت محسوب شده و استعدادی نیست که فرد همراه با آن متولد شود، بلکه باید آن را آموخت.
هوش چیزی است که با آن به دنیا می آییم، تفکر مهارتی است که باید آن را یاد بگیریم.
ادوارد دوبونو
اما ممکن است که از نام این مهارت برداشت اشتباهی شود که تفکر انتقادی به معنای انتقاد کردن است، این در حالی است که تفکر نقادانه، خرد جدیدی در دنیای امروزی است که به معنای موشکافانه نگاه کردن به هر مساله ای است که می تواند منجر به آنالیز صحیح مسائل و در نتیجه تصمیم گیری های صحیح تر شود.
تفکر انتقادی در واقع توانایی درست فکر کردن به صورت روشن و منطقی بوده که در نهایت می توان به این نتیجه رسید که چه کاری باید انجام داد و یا چه چیزی را باید باور کرد.
شخصی که این مهارت را کسب می کند، می تواند در مواجه با مسائل پرسش های مناسب بپرسید و مطالب را جمع آوری کند. در نهایت با خلاقیت این اطلاعات را دسته بندی کرده و با منطقی درست آن ها را استدلال کند.
این نوع تفکر شامل تشخیص و درک صحیح موضوع، ترکیب، فرضیه سازی، تجسم، توجیه و ارزیابی است.
این مهارت، توانایی های زیادی را دربرمی گیرد که برخی از آن ها به شرح زیر می باشد:
- تجزیه تحلیل کردن
- اجرایی کردن استانداردها
- تمایز قائل شدن
- جستجو و جمع آوری اطلاعات
- استدلال منطقی
- پیش بینی کردن
- تبدیل دانش
در راه کسب تفکر انتقادی ابتدا باید به دنبال چرایی و جمع آوری اطلاعات باشید. این باعث می شود که هر چیزی را به محض شنیدن نپذیرید. گاهی نباید هر ادعایی را به سرعت پذیرفت. این بدان معنا نیست که در مورد هر مساله ای شک کنید و یا از سر دشمنی چیزی را نپذیرید. بلکه به این معنا است که هر چیزی را که می شنوید اندکی در مورد آن فکر کنید و به دنبال صحت آن باشید. در این راه باید غرض و تعصب را کنار گذاشت.
در جمع آوری اطلاعات شیوه های گوناگونی وجو دارد که در مورد آن می توان به کتاب خواندن اشاره کرد. زمانیکی کتاب می خوانید با بسیاری مسائل، فرهنگ ها و و روش های آنالیز آشنا می شوید. کتاب های ارزشمند بسیاری وجود دارد که در حین خواندن آن ها نه تنها اطلاعات مفیدی دریافت می کنید بلکه با سوال و جواب در حین خواندن می توانید مغز خود را تمرین دهید.
گاهی نیاز است که برای یادگرفتن با آدم های باتجربه و باهوش تر از خود درباره مسائل صحبت کنید و یا گاهی در مذاکره و گفتگو با افراد می توانید اطلاعات زیادی کسب کنید.
زمانیکه خود را به این مهارت مجهز کنید در واقع توانایی درک ارتباطات منطقی بین ایده ها، ارزیابی بحث ها، تشخیص اشتباهات، حل مساله، تشخیص اهمیت ایده ها و تاثیر بر روی اعتقادات افراد را پیدا خواهید کرد.
گروه جی آی اس پی آموزش و آگاهی دادن به افراد را یکی از مسئولیت های اجتماعی خود دانسته و همواره در تلاش است در جهت توسعه مهارت های فردی و اجتماعی افراد در سازمان و یا خارج از آن قدمی بردارد. زیرا معتقد است توسعه مهارت های فردی و اجتماعی افراد می تواند به زندگی بهتر آن ها، رشد و پیشرفت جامعه کمک کند. برای آگاهی از این مهارت ها می توانید به صفحه رفتار سازمانی مراجعه کنید.