آشنایی با نقش مهم سنسور دمای آب در خودرو و نشانه های خرابی آن
یکی از قطعات مهم در سیستم خودرو سنسور دمای آب است. این قطعه نقش مهمی در خودرو و موتور خودرو ایفا می کند. قطعات به ظاهر کوچک دیگر نیز هر کدام نقش مهمی در سیستم خودرو به عهده دارند. اگر هر یک از قطعات دچار خرابی شود ممکن است کل سیستم خودرو دچار اختلال شود و حتی روشن نشود.
استفاده از تکنولوژی های مدرن در صنایع خودروسازی سرعت غیر قابل تصوری دارد. غول های خودروسازی روز به روز ساز و کار خودرو های تولیدی خود را تغییر می دهند. این امر به دست تکنسین های متخصص و مجرب اتفاق می افتد.
هدف ساخت خودرو های باکیفیت است که شرایط ایمن تری را برای عموم مردم فراهم کند. هدف رانندگی راحت و آسان است. سفر از هر مکانی آغاز کنید بدون این که مشکلی در سیستم خودرو به وجود بیاید. این امر با استفاده از تکنولوژی های مدرن و متخصصین مجرب تحقق پیدا می کند.
خودرو از قطعات مختلفی تشکیل شده است. این قطعات وقتی با یکدیگر هماهنگ باشند می توانند به حرکت خودرو کمک کنند. در سیستم خودرو قطعات کوچک و به ظاهر ساده با یکدیگر در ارتباط هستند. قطعات مختلف کل سیستم حرکتی را تنظیم می کنند. در نتیجه هر قطعه نقش خود را در سیستم ایفا می کند.
ممکن است در ساخت خودرو از پیشرفته ترین تکنولوژی ها نیز استفاده شده باشد. در طراحی خودرو هر قطعه نقش خود را دارد و نادیده گرفته نمی شوند.
هر خودرو ممکن است عمر مفید خود را طی کرده باشد. این مساله شامل قطعات تشکیل دهنده آن نیز می شود.
خودرو و خرابی های آن
سیستم حرکتی هر خودرو دچار مشکل می شود و ممکن است قطعات آن خراب شود. در نتیجه نیاز به تعمیر یا تعویض دارد. خرابی برخی قطعات باعث می شود کل سیستم از حرکت باز بماند. این احتمال وجود دارد که خرابی قطعه ای به ظاهر ساده می تواند خسارات جبران ناپذیری به قطعات دیگر وارد کند.
در جاده قصد سفر دارید یا در شهر با ماشین خود مشغول رفت و آمد هستید. ناگهان ماشین شما به هر دلیل وسط جاده متوقف می شود. پنچری خودرو، خاموشی چراغ، خرابی قطعات مختلف و گاهی جوش آوردن آب موتور اتفاق می افتد.
جوش آوردن رادیاتور و افزایش دمای درون آن به دلایل مختلف ایجاد می شود.
قبل از روشن کردن خودرو و سوار شدن به آن از سالم بودن قطعات اطمینان پیدا کنید. به خصوص اگر شما جزو افرادی هستید که مدام در حال سفر کردن هستید. یکی از علائم خرابی خودرو خصوصا در سفر های طولانی جوش آوردن آب رادیاتور است.
ممکن است این سوال را از خود بپرسید که جوش آوردن آب رادیاتور چگونه اتفاق می افتد؟ چه قطعه ای خراب می شود که باعث می شود آب رادیاتور به جوش بیاید؟
در جواب باید گفت که خرابی سنسور دمای آب ماشین باعث جوش آوردن آب رادیاتور می شود.
سنسور دمای آب چیست و چه کارکردی دارد؟ چه اتفاقی می افتد که باعث می شود سنسور خراب شود؟ علائم خرابی سنسور دمای آب چیست؟
سنسور دمای آب خودرو چیست؟
سنسور که نام دیگر آن فشنگی است انواع مختلفی دارد. در تمام خودرو ها از سنسور دمای آب استفاده می شود. هر کدام از آن ها وظایف خاصی را به عهده دارند. کارکرد آن به این صورت است که پارامتر های مختلف را در نظر می گیرد. این سنسور ها داده هایی را به دست می آورند. سپس به صورت پیوسته برای ECU یا واحد کنترل الکتریکی ارسال می کنند.
هر کدام از آن ها وضعیت و سلامت خودرو را به راننده نشان می دهند. شکل و کارکرد سنسور دمای آب خودرو در خودرو های نسل جدید (مدرن) و قدیمی متفاوت هستند.
به طور مثال در خودرو های جدید و پیشرفته از سیستم الکترونیکی و قطعه های برقی جدید استفاده می کنند. در ساخت این قطعه ها از تکنولوژی های پیشرفته و پیچیده استفاده می شود. به این خودرو ها انژکتوری نیز می گویند.
سنسور های مختلف با کارکرد های متفاوت در ساخت خودرو استفاده می شود. این سنسور ها داده ها را در داخل سیستم خودرو پردازش و به واحد کنترل یا همان ECU ارسال می کنند.
سنسور دمای آب که به آن به فشنگی خنک کننده موتور ماشین یا CTS گفته می شود. CTS مخفف کلمه COOLANT TEMPERATURE SENSOR است. وظیفه آن خنک کردن آب درون رادیاتور است. همچنین موتور را خنک می کند. در نتیجه یکی از قطعات مهم موتور خودرو محسوب می شود.
عملکرد فعال شدن آن به این صورت است که از منافذ درون سیلندر عبور می کند. گرمای داخل موتور را به خود جذب کرده و موجب خنک شدن خودرو می شود.
در کنار یک ترموستات قرار دارد که بر روی بدنه موتور خودرو نصب شده است. مقاومتی متغیر و معکوس در برابر گرما دارد.
سنسور دمای آب که در کنار ترموستات است دمای آب خودروی شما را می سنجد. جایگاه آن درست در کنار ترموستات است که بر روی بدنه موتور خودرو نصب شده است. در مسیر مایع خنک کننده برای آب رادیاتور قرار گرفته است. دمای آب لحظه به لحظه توسط این حسگر یا فشنگی کنترل می شود. سپس داده به کنترل گر الکتریکی ارسال می شود.
عملکرد سنسور دمای آب
مقاومت آن از نوع NTC است. مخفف عبارت Negative temperature Coefficient است. عملکرد این مقاومت ارتباط مستقیمی با حرارت و دما دارد. به این صورت که اگر دمای اطراف آن افزایش پیدا کند مقاومت کاهش می یابد. در نتیجه یک عملکردی معکوس را اجرا می کند.
عملکرد آن به این صورت است که واحد کنترل ECU ولتاژ معین ورودی را به سنسور دمای آب می فرستد. سنسور بر اساس مقاومتی که در همان لحظه دارد ولتاژ معینی را دوباره به ECU باز می گرداند. این ولتاژ به دمای آب وابسته است و هر ولتاژ دمای خاصی را معرفی می کند. به این دلیل مقاومت از نوع NTC است.
اگر دما و حرارت بالا برود مقاومت کم می شود. اگر آب سرد باشد و دمای کمی داشته باشد مقاومت سنسور دمای آب (فشنگی) بالا می رود. در نتیجه ولتاژ برگشت به ECU کمتر خواهد بود. واحد کنترل بر اساس آن از میزان دمای آب آگاه می شود.
بر اساس این ولتاژ ها است که ECU یا واحد کنترل تصمیم می گیرد که چه زمان فن خنک کننده روشن شود. در نتیجه تصمیم می گیرد فن خنک کننده روی دور تند یا کند فعالیت کند. همچنین با توجه به گرم یا سرد بودن موتور خودرو چه مقدار بنزین پاشش شود.
زمانی که میزان دمای آب به 95 درجه سانتیگراد برسد سنسور دمای آب هیچگونه مقاومتی نخواهد داشت. در نتیجه فن ماشین به صورت خودکار باعث خنک شدن موتور خواهد شد.
سنسور دمای آب خودرو نقش مهمی در خودرو و موتور خودرو ایفا می کند. اگر این قطعه خراب شود ممکن است کل سیستم خودرو دچار اختلال شود. حتی در موارد حاد باعث خرابی قطعه های دیگر نیز خواهد شد.
تعداد سنسور دمای آب در انواع خودرو ها
خودرو هایی مانند تیبا، ساینا، پراید و … فاقد کنترل یونیت فن هستند. در نتیجه عملکرد آن توسط ECU کنترل می شود. در این خودرو ها دو سنسور دمای آب تعبیه شده است. یکی از آن ها برای ارسال داده ها در مورد بخش ECU است. سنسور دوم برای نمایش پشت آمپر استفاده می شود.
در خودرو های تولید داخل مانند 405، پرشیا و … از موتور های معمولی استفاده می شود. این مدل ها دارای کنترل یونیت فن می باشند. سه سنسور دمای آب در آن ها قرار دارد.
سنسور آبی رنگ نیز برای نمایشگر پشت آمپر کاربرد دارد.
سنسور قهوه ای رنگ برای کنترل یونیت فن، دستور حرکت و راه اندازی فن خودرو مناسب است.
سنسور سبز رنگ متعلق به ECU می باشد. برای آگاه شدن از میزان دمای آب و تنظیم سوخت استفاده می شود.
در مقابل در برخی خودرو ها تنها یک سنسور دمای آب وجود دارد. به طور مثال خودرو های 206 و 207 با موتور EFZ را می توان نام برد. تمام پارامتر ها و داده ها به وسیله BSI (Built System Interface)کنترل می شود.
تمام کنترلر ها و ECU در این مدل ها به هم متصل هستند. بنابراین داده های لازم را در اختیار همه کنترلر ها و … قرار می دهد.
علائم خرابی سنسور دمای آب
اگر سنسور دمای آب خودرو خراب شود ممکن است دو اتفاق پیش بیاید:
احتمال اول زمانی که هوا سرد است. استارت می زنید و خودروی شما روشن می شود اما در جا و یکنواخت کار نمی کند. به دلیل اینکه به ECU داده ارسال نشده است. دمای آب کم و سرد است، در نتیجه باید دور موتور زیاد را کند.
احتمال دوم زمانی که دما و حرارت آب خودرو بالا باشد. ممکن است ECU به اشتباه دمای پایین را دریافت کند. مجددا دستور اشتباه به استپر موتور ارسال می شود. در نتیجه موتور با دور بالا کار خواهد.
از علائم خرابی سنسور دمای آب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موتور خودرو داغ میکند اما فن دیر روشن می شود.
- قدرت موتور کم شده است.
- چراغ چک خودرو روشن است و خاموش نمی شود.
- در زمان استارت سرد موتور بد کار می کند.
- در اگزوز Backfire دیده می شود.
- وقتی موتور بیش از حد گرم باشد فن روشن نمی شود.
- ماشین غیر عادی روشن می شود.
- ساسات در زمان استارت سرد ایجاد نمی شود.
- فن رادیات به صورت مکرر کار می کند.
- اگر سوکت سنسور دمای آب به علت جوش آوردن ماشین جدا شود باعث خرابی آن خواهد شد.
- زمانی که این قطعه خراب شده باشد داده های دمای آب موتور ارسال نمی شود. دمای آب نشان داده نمی شود، در نتیجه عقربه حرکت نمی کند.
- افزایش مصرف سوخت خودرو یکی از دلایل خرابی سنسور دمای آب است. البته دلایل دیگری نیز برای افزایش سوخت خودرو وجود دارد.
- ممکن است آلایندگی خودرو زیاد شده و دوده می زند. زمانی که موتور خودرو در استارت اولیه در حال گرم شدن است.
- آب درون رادیاتور کم شده باشد یا سوکت فشنگی دما سولفاته شده باشد. از طرفی سیستم خنک کننده هواگیری شده اما باز هم دمای آمپر به درستی نمایش داده نمی شود.
دلایل خرابی سنسور دمای آب به شرح زیر می باشد:
- ممکن است فشنگی دما سوخته باشد.
- سیم ها و اتصالات دچار اختلال یا سوختگی شده باشند.
- بر روی حسگر رسوبات یا زنگ زدگی ایجاد شده باشد.
- عدم جریان برق نیز باعث از کار افتادن قطعه خواهد شد.
تشخیص و عیب یابی سنسور دمای آب
برخی از علائم بالا ممکن است بر اثر خرابی دیگر از سنسور ها اتفاق افتاده باشد. سنسور اکسیژن، سنسور دمای هوا و … را می توان نام برد. علائم خرابی هر یک از این سنسور ها با خرابی سنسور دمای آب مشترک است.
بنابراین برای تشخیص دقیق و خرابی هر یک از سنسور ها باید به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید. تعمیر کار با استفاده از یک دستگاه عیب یاب یا دیاگ می تواند علت خرابی را در نقطه درست تشخیص دهد. توجه داشته باشید در صورت غیر قابل تعمیر بودن از لوازم یدکی اورجینال استفاده کنید. قطعات اورجینال عمر مفید طولانی تری دارند.
عیب یابی و تشخیص خرابی خودرو به دو روش انجام می شود:
عیب یابی با دیاگ: اگر سنسور دمای آب دچار اشکال شود میزان دمای آب منفی 40 درجه را نشان می دهد. در قسمت پارامتر این دما را نشان می دهد. توجه داشته باشید قبل از تست قطعه با دیاگ خطا را پاک کنید. بعد از تست سنسور دمای آب، دمای آب را در قسمت پارامتر در زمان روشن شدن ماشین نشان می دهد. آن را بررسی کرده و عیب یابی کنید.
عیب یابی با روش اهم یا دستگاه مولتی متر: کلید ها (سلکتور ها) روی اهم بگذارید. سیم های مشکی و قرمز را در جای مناسب وصل کنید. سپس دو سر سیم را به دو پایه سنسور متصل کنید. در دما های مختلف مقاومت سنسور را اندازه گرفته و آن ها را ثبت کنید. با جدول اعداد مربوطه آن را مقایسه کنید تا بتوانید از خرابی آن مطمئن شوید.
سنسور دمای آب و نقش آن در خودرو
ترکیبات صحیح سوخت و میزان آن برای عملکرد و بازده بهتر موتور خودرو باید مورد توجه قرار گیرد. عوامل مختلفی بر میزان ورودی سوخت و همچنین مدت زمان احتراق پذیری تاثیر می گذارد. میزان دمای موتور یک عامل بسیار مهم در کل سیستم خودرو محسوب می شود. سنسور دمای آب و خنک کننده دما مسئول آن می باشند. در نتیجه میزان دمای موتور را کنترل می کنند.
اگر سنسور دمای آب دما را پایین نشان دهد ترکیبات سوخت موتور خودرو بیش از حد مجاز خواهد شد. اگر سنسور دما را زیاد نشان دهد مخلوط سوخت کم می شود. در نتیجه میزان سوخت کمتری به موتور خودرو می رسد. این امر باعث پت پت کردن موتور خودرو یا ریپ زدن آن می شود. حتی ممکن است باعث انفجار موتور خودرو شود.
سالم بودن سنسور دمای آب از جهت دیگر نیز بر روی موتور تاثیر می گذارد. اگر این قطعه دچار خرابی شود باعث خارج شدن دوده سیاه از اگزوز خودرو می شود. از علائم خرابی سنسور دمای آب است.
به چه دلیل این اتفاق رخ میدهد؟ اگر این قطعه خراب شود داده های اشتباهی از میزان دما به ECU ارسال می شود. این بخش نیز در محاسبات خود اشتباه کرده و ترکیبات سوخت بدون این که لازم باشد غنی خواهد شد.
اگر ترکیب هوا و سوخت بیش از حد غنی و کامل شود موتور خودرو قادر نخواهد بود سوخت را به درستی منفجر کند. متعاقبا دمای درون محفظه احتراق و همچنین لوله های اگزوز زیاد می شود. در نتیجه دود ناشی از این احتراق به رنگ سیاه می شود که از علائم غنای نامطلوب سوخت می باشد.
انواع سنسور دمای آب
انواع سنسور دمای آب به شرح زیر می باشد:
سنسور دمای آب NTC (Negative temperature coefficient): سنسور نوع NCT که ضریب دمایی منفی نیز نامیده می شود. به معنای مقاومت متغیر با ضریب حرارتی منفی می باشد. در درون این نوع سنسور، دو عدد سنسور مقاومتی دیگر تعبیه شده است. یکی از آن ها در پشت آمپر قرار دارد. یکی دیگر نیز وظیفه دارد داده یا سیگنال را به ECU ارسال کند. بنابراین در این نوع با افزایش دما مقاومت کم می شود. در نتیجه با کم شدن دمای آب مقاومت افزایش خواهد یافت.
سنسور دمای آب PTC (Positive temperature coefficient): این سنسور ضریب دمای مثبت نیز نامیده می شود. به معنای مقاومت متغیر با ضریب حرارتی مثبت می باشد. تفاوت آن با نوع NCT در این است که اگر دمای آب بالا برود مقاومت افزایش پیدا می کند. در مقابل زمانی که در دمای آب کم می شود مقاومت نیز کم خواهد شد.
تعداد سنسور ها در مدل های مختلف خودرو متفاوت است. ولی اکثر خودرو ها دارای 3 سنسور هستند. این سه سنسور عبارت اند از:
رنگ آبی: این سنسور برای نمایش پشت آمپر استفاده می شود.
رنگ سبز: ارسال دادهها به ECU برای اطلاع از دمای آب و در نتیجه تنظیم پاشش سوخت می باشد.
رنگ قهوه ای: وظیفه این سنسور ارسال دستور حرکت فن برای خنک کردن و کنترل یونیت فن می باشد.
روش نگهداری و شرح وظایف سنسور دمای آب
برای نگهداری از سنسور دمای آب باید یک سری نکات را رعایت کنید، از جمله:
- با فاصله زمانی معین خودرو را جهت سرویس، معاینه فنی و دیاگ به یک تعمیرگاه معتبر ببرید.
- در فصل هایی که هوا سرد است از ضد یخ خودرو استفاده کنید.
- در دوره های زمانی منظم موتور و رادیاتور را هواگیری کنید.
- با اقدامات و نگهداری به موقع از خودرو می توانید از جوش آمدن خودرو جلوگیری کنید.
سنسور خودرو در ماشین یک سری وظایف دارد که به شرح زیر می باشد.
سنسور دمای آب دمای مایع خنک کننده موتور خودرو را کنترل می کند. در نتیجه عملکرد موتور تاثیر گذار است. میزان دما در موتور را به منظور تعیین غلظت سوخت ترکیبی با هوا کنترل می کند.
در مواقعی که دمای موتور بیش از حد استاندارد افزایش پیدا کند کمپرسور، کولر را کنترل می کند.
میزان دمای آب را (پشت آمپر) که در پشت فرمان ماشین است نشان می دهد تا راننده از آن اطلاع یابد.
زمانی که خودرو سرد است امکان ساسات اتوماتیک را فراهم میکند. همچنین امکان ساسات خودکار در سیستم انژکتوری موتور خودرو را سبب می شود.
سنسور دمای آب در فعال و غیر فعال کردن فن نقش دارد. همچنین در این خودرو ها زمانی که ارتباط بین ECU با سنسور قطع شود دستور می دهد که فن ها روشن شود. در نتیجه مانع آسیب رسیدن به موتور خواهد شد.
سنسور دمای آب میزان حداکثر دور موتور را تعیین می کند.
وظیفه باز یا بسته شدن ترموستات را به عهده دارد.
در خودرو های مدرن ترموستات به صورت برقی کار می کند. زمانی که دما به حد نصاب پیش فرض می رسد ECU دستور صادر میکند که ترموستات باز شود.
نحوه تعویض سنسور دمای آب
گاهی ممکن است سنسور دمای آب در خودرو نیاز به تعویض داشته باشد. قبل از هر اقدامی ابتدا از سالم بودن ترموستات مطمئن شوید. به لوله های ورودی آن نگاهی بیندازید که باد نکرده باشند. سپس رله فن ها را آزمایش کنید. اگر رله فن ها سالم بود نسبت به عیب یابی سنسور دما اقدام کنید. اگر خودرو روشن است آن را خاموش کنید. سپس دمای آب را پایین آورده و در مرحله بعد موتور و رادیاتور را هواگیری کنید.
شیلنگ رادیاتور را کنار بزنید و به غلاف ترموستات نگاه کنید. مشاهده می کنید که یک سیم به داخل سنسور دمای آب می رود. اتصال سنسور دقیقا در آن قسمت قرار دارد. برخی افراد می دانند که چطور مقاومت آن را بخوانند.
برای باز کردن سنسور دمای آب به چند آچار مخصوص نیاز دارید. آچار هایی مانند آچار فرانسه، آچار 19 میلیمتری و … باید تهیه کنید. پیچ سنسور دما از نوع 19 میلیمتری می باشد. البته ممکن است در خودرو های دیگر متفاوت باشد.
با آچار مخصوص سنسور را باز کنید. سپس مقدار آب درون رادیاتور را خالی کنید و دوباره آن را ببندید.
شیلنگ رادیاتور را باز کنید. ابتدا آن را شل کنید تا به راحتی خارج شود و از سر راه کنار برود. سپس غلاف بالایی ترموستات را بیرون بیاورید. با استفاده از یک آچار می توانید آن را روی سر سنسور دما قرار داده و باز کنید. سپس سنسور جدید را دوباره در محل گذاشته و آن را با آچار محکم کنید. همه قطعات بالا را که باز کرده اید به ترتیب از آخر ببندید.